Botulinum Toksin Tedavisi

Botulinum toksin ya da Nörotoksin tedavisi son yıllarda özellikle migren tedavisi ile nöroloji pratiğinde adından sıkça söz ettirmektedir.

Botulinum Nörotoksin (BoNT), bir bakteriden üretilen oldukça güçlü bir zehirdir aslında. Bu zehiri ilaç yapan şey ise dozun bilinmesi ve uygulayıcının hekim olmasından kaynaklanır.

Kullanımı çok eski yıllara dayanan ve ilk olarak şaşılık ve blefarospazm tedavisinde kullanılmaya başlanan BoNT, son olarak 2010 yılında yayınlanan PREEMPT çalışmasında sonra migren tedavisi için, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesince (FDA) tarafından onaylanmıştır. PREEMPT çalışması, BoNT’nin migren ağrılarının sıklık ve şiddetini azalttığını, ağrı kesici kullanım oranını azalttığını, yaşam kalitesini yükselttiğini göstermiştir. Dolayısıyla ilaç aşırı kullanım baş ağrısında da etkili olduğunu desteklemiştir.

Migren’de BoNT kimlere uygulanabilir?

Endikasyon, nöroloji uzmanınca tanı almış KRONİK MİGREN hastaları içindir. Burada kriterler oldukça açıktır;

Bir ayın 15 ve/veya daha fazla gününde migren ağrısı yaşayan,

Diğer migren proflaksi ilaçlarını kullanmış olan,

16 yaşından büyük, gebe olmayan hastalara uygulanır.

Nasıl ve kim tarafından yapılır?

Standartize edilmiş olan alın, şakak, boyun, ense ve omuz noktalarına, özel olarak üretilmiş enjektörler ile işlem gerçekleştirilir. Uygulama en az 31 noktaya ve toplam 155 Ünite olacak şekilde yapılmalıdır. Bazı dirençli olgularda ek tetik noktalara da uygulama yapılabilir. Maksimum uygulama dozu 195 Ünite olarak belirlenmiştir.

Uygulama, NÖROLOJİ uzmanınca yapılmalıdır. İşlem hazırlık süreci hariç yaklaşık 10-20 dakika arasında tamamlanır.

Uygulama sırasında ağrı oluyor mu?

Uygulama için çok ince uçlu enjektörler kullanıldığından ve işlem öncesinde ağrı hissini azaltan bir takım uygulamalar yapılabildiğinden, hafif bir ağrı hissi dışında anlamlı bir sorun olmamaktadır.

Uygulama nerede yapılmalıdır?

Bir sağlık kuruluşu/klinik ortam dışında uygulanmaması gerekir. Gerek uygulama sırasında hijyen ve asepsi kurallarının sağlanabilmesi gerekse uygulama ile ilişkili ortaya çıkabilecek sorunların takibi açısından, uygulama deneyimi olan bir NÖROLOJİ uzmanının kontrolünde yapılmalıdır. Migrende BoNT uygulaması, migren tedavisinin bütüncül bir yaklaşımının parçasıdır ve medikal bir tedavidir. Kozmetik bir uygulama değildir. Tekniğine uygun, ağrı takibini yapabilecek, bu konuda uzmanlaşmış nöroloji hekimlerince yapılmalıdır.

Uygulama sıklığı nedir?

İlk uygulamadan 3 ay sonra ve daha sonra 6 ayda bir olmak üzere, en az 2 yıl süre ile uygulama tekrarlanır. Uygulamanın başarısını değerlendirmek için en az iki kez yapılmış olması gerekmektedir. En az iki uygulama yapılmadan bu tedaviden fayda görmediği söylenemez.

Beklenen etkileri nelerdir?

Migren ataklarının sıklığının azalması, süresinin kısalması ve şiddetinin hafiflemesi temel hedeflerdir. Ancak bunun yanında aşırı ağrı kesici kullanımında da azalma beklenir. Tüm bunların sonucu olarak 50 yaş altında en önemli iş gücü kayıplarından olan migrene bağlı yaşam kalitesinde de yükselme görülür.

Yan etkisi var mıdır?

Yan etkisi oldukça azdır ve kolay tolere edilir. Migrende BoNT güvenilir bir tedavidir. Önemli nokta, doğru bir teknikle, uygun dozlarda işlemin gerçekleştirilmesidir. Tüm bunlara karşın, geçici de olsa boyun ağrısı, bazen baş ağrısı, boyun kaslarında güçsüzlük, göz kapağında düşüklük, enjeksiyon yerlerinde ağrı ve kızarıklık olabilmektedir. Bu yan etkiler geçici ve nadiren görülür.

Botulinum nörotoksin migren ağrılarını nasıl geçiriyor?

BoNT, nöroloji pratiğinde görülen, aşırı ve istemsiz kas kasılmaları olarak özetleyebileceğimiz distoni, spastisite, hemifasiyal spazm veya blefarospazm durumlarında, kaslarda yumuşak ve geçici bir felce yol açarak kasın kasılmasını geçici olarak engelleyici etki gösterir. Bu etki ortalama 6 ay sürmektedir.

Migren ataklarında ise etki mekanizması farklıdır. Uygulanan BoNT, teknik olarak alın, şakaklar, ense ve boyunda yer alan sinir sonlanım noktalarına etki eder. Bu noktalara uygulanan BoNT, sinir uçlarının içine girerek, beynin ağrı merkezlerine ağrı duyusunu taşıyan bir takım nörokimyasal maddelerin (CGRP, Substans P vd) salınımını ve üretimini baskılar. Bu sinirlerde yer alan ve bir takım migren tetikleyicileri ile kolayca uyarılmaya duyarlı hale gelmiş ağrı alıcılarına da (reseptör) etki eden BoNT, bu duyarlılaşmayı engelleyerek (desensitizasyon) tetikleyicilere bağlı atakları da ortadan kaldırmaya yardımcı olur.

Botulinum toksin tedavisi ne kadar süre devam eder? Ömür boyu mu?

BoNT, Distoni, spastisite, hemifasiyal spazm veya blefarospazm gibi aşırı ve istemsiz kas kasılmaları ile giden nörolojik hastalıklarda, kas kasılmasını engelleyici etkisi ortalama 6 ay sürer. Bu süre sonunda yakınmaların durumuna göre tekrar uygulamaları gerekebilir.

Migren’de ise nörotoksinin mekanizmasının farklı olması, migreni oluşturan beyin bölgelerindeki sinir hücrelerine etki ederek, ağrı üretimini sağlayan nörokimyasallların salınımını azaltma ve özellikle sinir uçlarındaki ağrı alıcılarındaki duyarsızlaşma etkisi, ağrı kontrolünün sağlanmasına yol açar. Migren’de genel kabul ilk uygualamdan 3 ay sonra ve 6 ayda bir tekrarlanan uygulamalarla 2 yıla kadar tedaviyi sürdürme şeklindedir. Ancak 2 yıldan sonra da hastayı izleyen nöroloji uzmanının ve hastanın klinik durumuna göre belirli aralıklarla uygulamanın tekrarı gerekebilir.